Ochrona czynna polega na wykonywaniu różnych zabiegów, których celem jest przyśpieszenie regeneracji i unaturalnienia przyrody zniekształconej przed powstaniem Parku, ochrona bioróżnorodności i zachowanie walorów przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych oraz gatunków roślin i zwierząt.
Na obszarach leśnych są to najczęściej zabiegi polegające na przebudowie litych sośnin na drzewostany mieszane, bardziej odporne na niekorzystne czynniki środowiska. Naczelną zasadą jest tutaj postępowanie “krok za przyrodą”, czyli przede wszystkim wspomaganie naturalnych procesów przyrodniczych.
Na obszarach leśnych są to najczęściej zabiegi polegające na przebudowie litych sośnin na drzewostany mieszane, bardziej odporne na niekorzystne czynniki środowiska. Naczelną zasadą jest tutaj postępowanie “krok za przyrodą”, czyli przede wszystkim wspomaganie naturalnych procesów przyrodniczych.
Wiele terenów otwartych zajmują półnaturalne zbiorowiska łąkowe, powstałe w wyniku trwającego wiele lat ekstensywnego wykaszania lub wypasu. Są one miejscem występowania wielu cennych i rzadkich gatunków roślin, m.in. kilku gatunków storczyków i goździka pysznego oraz zwierząt - głównie ptaków. W celu utrzymania ich otwartego charakteru niezbędne jest przeciwdziałanie naturalnej sukcesji, np. zarastaniu krzewami i roślinnością drzewiastą. Dlatego na najcenniejszych fragmentach łąk prowadzi się wykaszanie. Zabiegi te wykonywane są w okresie letnim, po kwitnieniu storczyków i wyprowadzeniu lęgów przez ptaki.
Podobny cel ma przerzedzanie drzewostanów w miejscach, gdzie rosną cenne gatunki ciepłolubne – sasanki, wężymord stepowy czy dzwonecznik wonny. Istotą tego zabiegu jest poprawienie warunków bytowania tym rzadkim gatunkom roślin.
Na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego stwierdzono występowanie 40 obcych taksonów drzew i 40 krzewów, jak również 38 gatunków obcych i inwazyjnych roślin zielnych. Park prowadzi zwalczanie tych gatunków poprzez ich wykopywanie i wyrywanie, stosuje się także metody hodowlane. Szczególny nacisk położono na zwalczanie gatunków drzewiastych: dębu czerwonego, czeremchy amerykańskiej, robinii akacjowej i klonu jesionolistnego, a także roślin zielnych, w szczególności rdestowców i winobluszczy. Nawłocie późna i kanadyjska są eliminowane poprzez użytkowanie dwukośne łąk. Spośród obcych i inwazyjnych gatunków zwierząt w specjalne pułapki żywołowne odławiane są wizony amerykańskie i szopy pracze.
Od dawna prowadzone są akcje reintrodukcji, czyli ponownego wprowadzania niegdyś występujących tu gatunków. Jeszcze przed utworzeniem Parku został reintrodukowany łoś. W 1951 r., po ponad 100 latach nieobecności, sprowadzone do puszczy 3 klępy i 3 byki dały początek liczącej obecnie około 300 osobników populacji łosia. W roku 1980 na teren Parku ponownie wprowadzono bobry. W latach 1992 – 2000 przywracano Puszczy rysia. Reintrodukowane rysie pochodziły z ogrodów zoologicznych.
Restytuowano również wybrane gatunki roślin: cis, modrzew oraz sasanki łąkowa i otwarta. Zawilec wielkokwiatowy oraz wężymord stepowy wspierano poprzez zbiór nasion, ich wysiew w sztucznych warunkach i ponowne wysadzanie młodych roślin.
Czynnych zabiegów wymaga też odtwarzanie zakłóconych stosunków wodnych, które jest prowadzone na terenie Parku od 2012 r. Kampinoskie bagna były meliorowane i osuszane od ponad 200 lat, co w połączeniu z małą ilością opadów i ocieplaniem klimatu prowadzi do przesuszenia wielu obszarów. Prowadzone działania ochronne polegają przede wszystkim na podnoszeniu poziomu wody i spowolnianiu jej odpływu przez niewielkie urządzenia piętrzące na ciekach wodnych. Obecnie działania te wykonywane są jednak tylko w niektórych rejonach, a na większą skalę będą możliwe po wykupieniu gruntów od prywatnych właścicieli.
W 1975 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę nr 139/75 w sprawie wykupu gruntów prywatnych położonych w granicach Parku. Ziemia odkupywana jest na zasadzie dobrowolności, a wykupione grunty – (dotychczas przeszło 11 300 ha) – są zalesiane, pozostawiane do naturalnej sukcesji lub tez wykaszane w ramach prowadzenia ekstensywnej gospodarki łąkarskiej. Na dzisiaj, do wykupienia pozostało jeszcze ponad 2000 ha. Skutkiem przedłużającego się wykupu gruntów jest powstanie szachownicy własności państwowej i prywatnej, która utrudnia skuteczną ochronę przyrody w Parku.
Podobny cel ma przerzedzanie drzewostanów w miejscach, gdzie rosną cenne gatunki ciepłolubne – sasanki, wężymord stepowy czy dzwonecznik wonny. Istotą tego zabiegu jest poprawienie warunków bytowania tym rzadkim gatunkom roślin.
Na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego stwierdzono występowanie 40 obcych taksonów drzew i 40 krzewów, jak również 38 gatunków obcych i inwazyjnych roślin zielnych. Park prowadzi zwalczanie tych gatunków poprzez ich wykopywanie i wyrywanie, stosuje się także metody hodowlane. Szczególny nacisk położono na zwalczanie gatunków drzewiastych: dębu czerwonego, czeremchy amerykańskiej, robinii akacjowej i klonu jesionolistnego, a także roślin zielnych, w szczególności rdestowców i winobluszczy. Nawłocie późna i kanadyjska są eliminowane poprzez użytkowanie dwukośne łąk. Spośród obcych i inwazyjnych gatunków zwierząt w specjalne pułapki żywołowne odławiane są wizony amerykańskie i szopy pracze.
Od dawna prowadzone są akcje reintrodukcji, czyli ponownego wprowadzania niegdyś występujących tu gatunków. Jeszcze przed utworzeniem Parku został reintrodukowany łoś. W 1951 r., po ponad 100 latach nieobecności, sprowadzone do puszczy 3 klępy i 3 byki dały początek liczącej obecnie około 300 osobników populacji łosia. W roku 1980 na teren Parku ponownie wprowadzono bobry. W latach 1992 – 2000 przywracano Puszczy rysia. Reintrodukowane rysie pochodziły z ogrodów zoologicznych.
Restytuowano również wybrane gatunki roślin: cis, modrzew oraz sasanki łąkowa i otwarta. Zawilec wielkokwiatowy oraz wężymord stepowy wspierano poprzez zbiór nasion, ich wysiew w sztucznych warunkach i ponowne wysadzanie młodych roślin.
Czynnych zabiegów wymaga też odtwarzanie zakłóconych stosunków wodnych, które jest prowadzone na terenie Parku od 2012 r. Kampinoskie bagna były meliorowane i osuszane od ponad 200 lat, co w połączeniu z małą ilością opadów i ocieplaniem klimatu prowadzi do przesuszenia wielu obszarów. Prowadzone działania ochronne polegają przede wszystkim na podnoszeniu poziomu wody i spowolnianiu jej odpływu przez niewielkie urządzenia piętrzące na ciekach wodnych. Obecnie działania te wykonywane są jednak tylko w niektórych rejonach, a na większą skalę będą możliwe po wykupieniu gruntów od prywatnych właścicieli.
W 1975 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę nr 139/75 w sprawie wykupu gruntów prywatnych położonych w granicach Parku. Ziemia odkupywana jest na zasadzie dobrowolności, a wykupione grunty – (dotychczas przeszło 11 300 ha) – są zalesiane, pozostawiane do naturalnej sukcesji lub tez wykaszane w ramach prowadzenia ekstensywnej gospodarki łąkarskiej. Na dzisiaj, do wykupienia pozostało jeszcze ponad 2000 ha. Skutkiem przedłużającego się wykupu gruntów jest powstanie szachownicy własności państwowej i prywatnej, która utrudnia skuteczną ochronę przyrody w Parku.